Η Ελένη φαίνεται να θέλει να ρυθμίσει το θέμα του βάρους της, χωρίς όμως να επιθυμεί πραγματικά να περιορίσει το φαγητό.
Φυσικά στους περισσότερους ανθρώπους αρέσει το φαγητό, ωστόσο η Ελένη δεν το απολαμβάνει ιδιαίτερα, αυτό καθ' αυτό, καθώς, όταν τρώει, το κάνει "σαν υπνωτισμένη, σε μεγάλες ποσότητες, σχεδόν αμάσητες", και χωρίς κοινωνική διάδραση και χαρά, αφού "τρώει κρυφά στο πανεπιστήμιο και στο σπίτι, κυρίως το βράδυ".
Το φαγητό είναι φορτωμένο με άγχος, ενοχές και αρνητικές σκέψεις, αφού δέχεται επικρίσεις. Ντρέπεται για την εικόνα της και, αφότου φάει, "κοιμάται για να μην σκέφτεται".
Έχει δεχτεί, από μικρή, πίεση να χάσει κιλά, ιδιαίτερα κατά την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας, που φαίνεται ότι άρχισε να ξεφεύγει από το βάρος της...
Βρίσκεται συνέχεια σε ανεπιτυχείς δίαιτες και παλεύει με την εικόνα των γονιών της, που ήταν χωρίς θέματα με το βάρος τους. Ιδιαίτερα η μητέρα της , ήταν σε πλαίσια καλής διατροφής, άσκησης και θετικής σωματικής εικόνας.
Είναι έκδηλα, πέρα από τα θέματα προτύπων εξωτερικής εμφάνισης των γονιών της, που έχει να μετρηθεί η Ελένη, συναισθήματα μοναξιάς, εγκατάλειψης, ντροπής, αποτυχίας, κενού, μειωμένης σύνδεσης με τους γονείς.
Ο πατέρας της έλειπε και η παρούσα, αλλά εργαζόμενη μητέρα, δεν ήταν στο σπίτι, όταν η Ελένη χρειαζόταν.
Παράλληλα, η έλλειψη του πατέρα της Ελένης, για την μητέρα της Ελένης, ήταν έλλειψη συζύγου, με πιθανά θέματα για την ίδια τη μητέρα.
Οι δύο γυναίκες, μάνα και κόρη, είχαν μία δυαδική σχέση, με τον άντρα του σπιτιού να λείπει.
Πώς βίωνε η μητέρα της αυτήν την έλλειψη;
Όταν ο πατέρας ερχόταν πώς ήταν;
Όσο έλειπε, τι επαφές υπήρχαν μαζί τους;
Τι ποιότητα είχαν;
Ποιοί άλλοι υπήρχαν στη ζωή μάνας και κόρης;
Τι συνέδεε τις δύο γυναίκες, όταν έλλειπε ο μπαμπάς και σύζυγος και τι όταν ερχόταν;
Πώς νομίζει ότι οι γονείς της αντιμετώπιζαν τα δικά τους συναισθήματα; Η Ελένη, για παράδειγμα, τρώει προκειμένου να τα αντιμετωπίσει.
Τι έκαναν/κάνουν οι γονείς της, όταν ζορίζονται;
Για να δουλέψουμε το θέμα, πρέπει να απαντήσουμε όχι μόνο στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά και σε πολλά ακόμη.
Χρειάζεται ένα αναλυτικό ιστορικό. Μέσα από αυτό και κατά την παρέμβαση, θα αναδειχτούν, ενδεχομένως, άλλα βαθύτερα αιτήματα της Ελένης, που θα έχουν να κάνουν με τη γνώση των αναγκών της, τη σχέση με τη μητέρα της, αλλά και τη σχέση της με τους άντρες και ευρύτερα με το κοινωνικό της πρόσωπο.
Η Anna Freud διαπιστώνει πως μία από τις πρώτες συγκρούσεις του βρέφους με το πρόσωπο που το φροντίζει εστιάζεται στη διατροφή του. Είναι μία διεργασία επικοινωνίας, η οποία εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μητέρας/παιδιού και έχει ψυχολογικές προεκτάσεις.
Η απλή ενέργεια του «τρώγειν» είναι στενά συνδεδεμένη με την πείνα και την όρεξη, οι οποίες εξαρτώνται από την ψυχική κατάσταση του ατόμου και την επηρεάζουν ταυτόχρονα.
Στα πρώτα στάδια, η πείνα αυξάνει την εγρήγορση και αναγκάζει, ακόμα και το πιο ήρεμο ον, να αντιδράσει με θυμό. Και οι δύο ψυχικές καταστάσεις (εγρήγορση και θυμός) είναι απαραίτητες για την αναζήτηση, εξεύρεση, πρόσληψη, και κατανάλωση τροφής.
Ενώ όμως η πείνα είναι κινητήρια δύναμη, η όρεξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ψυχική κατάσταση και συχνά γίνεται το πρώτο θύμα των διαταραγμένων συναισθημάτων.
Επειδή ο δεσμός ανάμεσα στο παιδί κι τους γονείς του σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη διατροφή, η ομαλή ανάπτυξη του δεσμού συνδέεται στενά με την ομαλή πορεία της διατροφής.
Όταν μάλιστα η παραγωγή και η προσφορά τροφής, όπως το μητρικό γάλα, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ψυχική κατάσταση την μητέρας, καθίσταται σαφές πόσο εύκολο είναι να διαταραχθεί η ισορροπία και να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος, τόσο στη διατροφή όσο και στη συναισθηματική σχέση μητέρας-παιδιού.
Αντίθετα, όταν η διαδικασία της διατροφής είναι αρμονική, δημιουργεί ευχάριστο συναίσθημα, το οποίο αποτελεί το υπόστρωμα για την ευνοϊκή εξέλιξη αυτής της σχέσης.
Η διαδικασία της διατροφής συνδέεται με διαφορετικές ψυχολογικές διεργασίες, ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί.
Κατά τη βρεφική ηλικία λοιπόν, συνδέεται με την ανάπτυξη του δεσμού ανάμεσα στο βρέφος και τη μητέρα του. Κατά τη νηπιακή ηλικία, η διαδικασία της διατροφής συνδέεται με τον αναπτυσσόμενο αρνητισμό του παιδιού.
Κατά την προεφηβική και εφηβική περίοδο, σχετίζεται άμεσα με την αυξανόμενη τάση του παιδιού για επίτευξη αυτονομίας, η οποία οδηγεί συχνά σε συγκρούσεις με τους γονείς του.
Οι διαταραχές που σχετίζονται με τη διατροφή μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα κατά την προσχολική και εφηβική ηλικία.
Ο τύπος της διαταραχής ο οποίος εκδηλώνεται σε καθεμιά απ’ αυτές τις περιόδους είναι διαφορετικός, παρά το γεγονός πως κάποια προβλήματα διατροφής που εμφανίζονται κατά την προσχολική ηλικία είναι πιθανό να αποτελούν πρόδρομα στοιχεία προβλημάτων τα οποία θα εκδηλωθούν αργότερα.
Για παράδειγμα, το βρέφος και το νήπιο εκδηλώνουν προβλήματα διατροφής μέσα από την άμεση αλληλεπίδραση τους με το πρόσωπο που τα φροντίζει.
Αντίθετα, ο φοιτητής, ο οποίος ζει πια μόνος του, είναι ικανός να φέρει στη μνήμη του την αναπαράσταση παλαιότερων διαπροσωπικών δυσκολιών, οι οποίες σχετίζονται με τη διατροφή, και να εξακολουθεί να επηρεάζεται από αυτές τις αναμνήσεις.
Η καθήλωση και η παλινδρόμηση αποτελούν μηχανισμούς οι οποίοι μπορούν να συντηρήσουν ή να ενεργοποιήσουν προβλήματα μιας προηγούμενης αναπτυξιακής περιόδου.
Ένας από τους παράγοντες που σχετίζεται, τόσο με την παχυσαρκία όσο κι με την ψυχογενή ανορεξία, είναι η μειωμένη ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύσει σωστά τα σήματα που προέρχονται από τον οργανισμό του και τα οποία το βοηθούν να αντιληφθεί πόσο πεινάει ή πόσο χορτάτο είναι.
Έχει βρεθεί πως, φοιτήτριες οι οποίες ανησυχούσαν υπερβολικά για το βάρος τους και ένιωθαν ενοχές για ό,τι έτρωγαν, είχαν γονείς οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα παρεμβατικοί στα θέματα που σχετίζονταν με τη διατροφή τους.
Έχει διαπιστωθεί ότι οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών καθορίζονται κυρίως από τις υποκειμενικές αντιλήψεις των μητέρων για το βάρος των παιδιών και όχι από τις πραγματικές τους ανάγκες.
Μαρία Ρουσοχατζάκη -Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας - Λογοπαθολόγος M.S., C.C.C. –
Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων,
E-mail : logos@mrous.gr Facebook : Μαρία Ρουσοχατζάκη
Youtube: Μαρία Ρουσοχατζάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου