Η «δημοκρατία» ανοίγει σήμερα τον φάκελο των μεγάλων προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος
Μια νέα σχολική χρονιά αρχίζει και θα θέλαμε να ευχηθούμε σε όλους τους εμπλεκομένους - μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς - «καλή σχολική χρονιά».
Γνωρίζουμε βέβαια όλοι οι παροικούντες ότι αυτή η ευχή είναι σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθεί μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που νοσεί βαριά. Είναι σαν να βάζεις έναν υγιή άνθρωπο μέσα σε έναν χώρο με μικρόβια και να του εύχεσαι «καλή υγεία».
Πόσο «καλή» να είναι η χρονιά μέσα στο νοσηρό περιβάλλον της σύγχρονης εκπαιδευτικής πραγματικότητας; Και δεν εννοώ μόνο την «υλικοτεχνική υποδομή».
Δεν έχω στον νου μου μόνο τις ανθυγιεινές αίθουσες «προκάτ» που βλέπω σε σχολεία της περιοχής μου ή την έλλειψη δασκάλων, βιβλίων, γυμναστηρίων κ.ά. Εννοώ τα πιο σοβαρά, όπως το είδος της παρεχόμενης εκπαίδευσης, την ποιότητα της σημερινής ελληνικής παιδείας.
Η κυριότερη απόδειξη της αποτυχίας του ελληνικού σχολείου είναι η αποστροφή που αισθάνονται οι μαθητές γι’ αυτό. Και το πρόβλημα ξεκινάει από το δημοτικό.
Από τα ακατάλληλα βιβλία, με τις πολλές πληροφορίες που πρέπει να διαβάσει και να μάθει το «πρωτάκι», τις δύσκολες μαθηματικές πράξεις, τις εκατοντάδες φωτοτυπίες που φορτώνονται όλοι οι μαθητές - εκτός των πολυάριθμων βιβλίων - στις οποίες καλούνται συνήθως «να συμπληρώσουν τα κενά» - για να μη γράψουν κάτι παραπάνω και μάθουν ορθογραφία.
Αγράμματα
Για την καλλιγραφία δεν συζητώ καν. Αυτό το μάθημα έχει καταργηθεί προ πολλού. Φτάνουν τα παιδιά στο Γυμνάσιο αγράμματα και σε πολλές περιπτώσεις αρχίζουμε να δείχνουμε από την αρχή πώς γράφονται τα γράμματα, ενώ πολλά παιδιά διαβάζουν ακόμη συλλαβίζοντας.
Και μετά απορούμε για την αύξηση της δυσλεξίας στους μαθητές. Σε μεγάλο βαθμό το εκπαιδευτικό σύστημα είναι που δημιουργεί τα μαθησιακά προβλήματα.
Εκτός η οικογένεια
Η οικογένεια, απούσα από τα βιβλία. Αντί των φυσικών προσώπων - του πατέρα, της μητέρας, της γιαγιάς, του παππού -, στα βιβλία των πρώτων τάξεων του δημοτικού συνωστίζονται ζώα, τα οποία «συνομιλούν» μεταξύ τους και με τα παιδιά.
Ενίοτε εμφανίζονται και οι «φίλοι». Παρέα φίλων. Πουθενά η οικογένεια. Εξοβελισμένη από τα σχολικά βιβλία. Και πουθενά κάτι που μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά. Να τα συγκινήσει. Να τα διδάξει. Από την ελληνική Ιστορία. Την παλαιότερη και την πρόσφατη.
Αντιθέτως, οδηγίες για τη χρήση καφετιέρας, οδηγίες για το πώς πάμε στο πάρκο, πώς «διαβάζουμε» μια αφίσα και... συνταγές μαγειρικής. Τέτοια ανούσια κειμενικά είδη κυριαρχούν στα μαθητικά βιβλία.
Μα τι ανθρώπους θα διαμορφώσουν αυτά τα κείμενα; Τι ψυχές θα «μορφώσουν», τι προσωπικότητες θα καλλιεργήσουν; Τι χαρά θα δώσουν στα παιδιά;
Οι μαθητές το «εισπράττουν» αυτό. Εισπράττουν την κενότητα της παρεχόμενης γνώσης, ζαλίζονται με την πολυπλοκότητά της, συνθλίβονται από τον άχρηστο όγκο της και «ανταποδίδουν» με την απαξίωσή τους προς το εκπαιδευτικό σύστημα.
Ένα σύστημα που προετοιμάζει να δώσει στην κοινωνία καταναλωτικά όντα χωρίς αξίες, αγράμματα παρά τους τόνους «γνώσης», χωρίς εθνική συνείδηση, χωρίς πίστη, απλά οικονομικά εξαρτήματα στα γρανάζια της «παγκοσμιοποίησης», η οποία στην πραγματικότητα είναι παγκοσμιοποίηση της βαρβαρότητας και εκμηδενισμός του ανθρώπινου προσώπου.
Αντί το σχολείο να εφοδιάζει τους μαθητές με τη γνώση και την επίγνωση του ποιοι είναι, τίνων προγόνων, ποιου πολιτισμού φορείς και ποιου ηρωικού τόπου κληρονόμοι, με δύο λέξεις αντί να τους εφοδιάζει με την επίγνωση της εθνικής τους ταυτότητας, τους διδάσκει πώς λειτουργούν οι καφετιέρες και πόσην ώρα χρειάζονται τα μακαρόνια για να βράσουν!
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Εθνικός Ύμνος δεν υπάρχει σε κανένα σχολικό βιβλίο. Όσες φορές ζήτησα από μαθητές του γυμνασίου να γράψουν τον Εθνικό Ύμνο, σχεδόν πάντα υπήρχαν λάθη στις δύο αυτές μικρές στροφές, και δεν εννοώ μόνο τα ορθογραφικά.
Υπήρχαν λάθη κατανόησης και ασυνάρτητες φράσεις, όπως «την όψη του σπαθιού», «που με βια-μεβραδυγή», «που με μια μετρά τη γη» και «σαν πρώτα τριομένη, των Ελλήνων τα γερά, χαίρω-χαίρω Ελευτεριά», και άλλα παρόμοια, για τα οποία δεν φταίνε φυσικά οι μαθητές, αλλά το σχολείο που δεν τους δίδαξε ποτέ τις δύο πρώτες στροφές του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν», που αποτελούν τον Εθνικό μας Ύμνο.
* Φιλόλογος
Μπέτη Ν. Μπιζά*
