Περιστατικό πρώτο: δύο νέες γυναίκες είναι σε μια καφετέρια και συζητούν. Στην αγκαλιά της μίας ένα μωρό γύρω στους 8 μήνες. Πάνω στο τραπέζι, το κινητό στημένο, να βλέπει το μωρό. Οι γυναίκες συζητούν ανενόχλητες την ώρα που το μωρό κοιτάει μαγεμένο την οθόνη.
Περιστατικό δεύτερο: πεντάχρονο αγόρι σε μαγαζί με παπούτσια. Απορροφημένο με κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι, δεν ρίχνει ματιά γύρω του. Η μαμά του τού βάζει τα καινούρια παπούτσια, του δένει τα κορδόνια, αναρωτιέται για το νούμερο. Εκείνο αδιαφορεί.
Ανάλογα περιστατικά θα έχετε όλοι να περιγράψετε ή μπορεί ακόμη πρωταγωνιστές να είναι τα παιδιά σας ή τα παιδιά των φίλων σας
Καιρό σκέφτομαι να γράψω κάτι για τον εθισμό στον ψηφιακό κόσμο αλλά αναρωτιόμουν αν έχω το δικαίωμα, μιας και εγώ ως ένα βαθμό είμαι θύμα του. Ίσως κι εσείς που διαβάζετε τώρα αυτό το άρθρο, να αναγνωρίσετε ότι το παρακάνετε με το διαδίκτυο.
Με μία διαφορά: ότι τουλάχιστον οι μεγαλύτεροι, μπήκαμε στον κόσμο του διαδικτύου όταν η προσωπικότητα μας είχε διαμορφωθεί. Μπορεί η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο να μας κλέβει χρόνο αλλά δεν μας καθορίζει (δεν είναι και σίγουρο…αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη αρχίζουν να καταγράφονται ως αποτέλεσμα της υπερενασχόλησης με το διαδίκτυο)
Τι γίνεται όμως με τα παιδιά;
Πολλές φορές με ρωτούν οι γονείς για τα βρέφη, αν πειράζει τα μάτια τους η τηλεόραση, ο υπολογιστής και το κινητό. Δεν πειράζει τα μάτια τους,* πειράζει όμως την ανάπτυξη τους. Ο ψηφιακός κόσμος και οι οθόνες έλκουν τα παιδιά, ακόμη και από τη βρεφική ηλικία.
Δείτε πώς αντιδρά ένα μωρό έξι μηνών που πέφτει το μάτι του στην τηλεόραση: κυριολεκτικά μαγεύεται! Χρώματα, κίνηση, ήχος, εναλλαγές το συνεπαίρνουν.
Εκεί είναι η παγίδα: στην αρχή μπορεί να αφήσουμε το μωρό μέσα στο relax να βλέπει διαφημίσεις στην τηλεόραση για να κάνουμε καμιά δουλειά, μετά του βάζουμε στο κινητό το αγαπημένο του βιντεάκι για να φάει τη χορτόσουπα, μετά του δείχνουμε φωτογραφίες για να κάτσει ήσυχο στο αμάξι και ξαφνικά, έχουμε ένα δίχρονο που σκρολάρει στο smartphone ψάχνοντας να δει αυτό που του αρέσει!
Σε ένα-δυο χρόνια, έχουμε ένα νήπιο με όλα τα χαρακτηριστικά του εθισμού : την έντονη επιθυμία, την φοβερή αντίδραση αν του το στερήσουμε, τον περιορισμό άλλων δραστηριοτήτων.
Από εκεί και μετά , τι να πρωτοπούμε;
Οι νηπιαγωγοί παρατηρούν ότι όλο και περισσότερο τα νήπια δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε δραστηριότητες. Παιδιά του δημοτικού δεν βγαίνουν να παίξουν αλλά προτιμούν να μένουν σπίτι για να ασχοληθούν με το τάμπλετ.
Παρέες παιδιών, αντί για φυσική δραστηριότητα, μαζεύονται γύρω από ένα κινητό. Προέφηβοι εκθέτουν τον εαυτό τους σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και χάνουν την αυτοεκτίμηση τους αν δεν έχουν αρκετά «λάικ».
Παιδιά και έφηβοι εθίζονται τόσο σε on line παιχνίδια, που σχεδόν εγκαταλείπουν το φυσικό κόσμο και ζουν στον ψηφιακό. Ήδη στο νοσοκομείο παίδων ξεκίνησε να λειτουργεί μονάδα απεξάρτησης από το διαδίκτυο..
Υπάρχει και η άποψη που λέει ότι είμαστε υπερβολικοί και ότι και αυτή η γενιά αναπόφευκτα θα εκτεθεί στα καλά και τα κακά της προόδου, όπως γινόταν πάντα. Ναι, αλλά η συγκεκριμένη τεχνολογική εξέλιξη ήρθε τόσο γρήγορα που μας αιφνιδίασε και δεν προλάβαμε να φτιάξουμε κανόνες για να τη χειριστούμε.
Η τηλεόραση, που τώρα μοιάζει ξεπερασμένη και στην οποία εκτέθηκε περισσότερο η προηγούμενη γενιά, δεν είναι αθώα. Όμως τώρα με το διαδίκτυο τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, γιατί το παιδί δεν είναι παθητικός δέκτης, όπως στην τηλεόραση, που κάποια στιγμή τη βαριόταν.
Τώρα μπορεί να επιλέγει, να επαναλαμβάνει αυτό που του αρέσει, να το κάνει παντού και πάντα και όχι σε συγκεκριμένη ώρα και χώρο, να συμμετέχει κάνοντας σχόλια και λάικ και γενικά να εκτίθεται σε ένα μέσο που στην πραγματικότητα είναι φτιαγμένο για να προκαλεί εθισμό.
Υπάρχουν πολλές και σωστές οδηγίες προς τους γονείς από ειδικούς. Επιτρέψτε μου να επικεντρωθώ σε τέσσερις δικές μου προτάσεις :
1. Ελέγξτε τον εαυτό σας! Αν είσαστε εσείς εγκλωβισμένοι στον ψηφιακό κόσμο, δεν θα καταλάβετε τι πάει να γίνει με το παιδί σας. Μήπως ασχολείστε με το διαδίκτυο πολύ περισσότερο απ’ ότι νομίζετε και γίνεστε το κακό παράδειγμα; Πάρτε γενναίες αποφάσεις και περιορίστε το όσο μπορείτε.
2. Μακρυά τα βρέφη από το διαδίκτυο! Όσο πιο ανώριμος ο εγκέφαλος, τόσο πιο εύκολα και βαθιά φυτεύονται οι συνήθειες. Μην φυτέψετε αυτή την ολέθρια συνήθεια επειδή προσωρινά σας διευκολύνει στο μεγάλωμα του.
3. Μην αφήνετε τα παιδιά να ασχολούνται με τα διαδίκτυο ΚΑΘΕ μέρα. Η επαναλαμβανόμενη, καθημερινή, σταθερή ενασχόληση είναι αυτή που οδηγεί πιο εύκολα στον εθισμό. Ορίστε τις μέρες που μπορεί να ασχοληθεί και εφαρμόστε το πρόγραμμα με απαφασιστικότητα.
4. Μην το παίρνετε ελαφρά, μην καμαρώνετε το δίχρονο που ξέρει να βρίσκει βιντεάκια στο youtube, μην χαλαρώνετε στις πεποιθήσεις σας επειδή «βλέπετε τί γίνεται γύρω σας», μην πείθεστε ότι είναι κάτι άκακο και αθώο επειδή το κάνουν όλοι.
Το να δημιουργήσουμε ως κοινωνία και ως γονείς μια κοινή αντίληψη για το τι είναι καλό για τα παιδιά μας και τι δεν είναι είναι το πιο σημαντικό γιατί αλλιώς, πώς να προλάβεις ή να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα αν δεν πιστεύεις ότι είναι πρόβλημα;
Το διαδίκτυο ήρθε για να μείνει και μαζί έφερε πολλά καλά που αγγίζουν τα όρια του θαύματος για μας τους μεγαλύτερους που το είδαμε να εμφανίζεται ξαφνικά στη ζωή μας και να εξελίσσεται.
Όμως για τα σημερινά παιδιά, το διαδίκτυο δεν είναι ούτε θαύμα, ούτε κίνδυνος : είναι δεδομένο. Δεν μπορούν καν να φανταστούν μια ζωή χωρίς κινητά και υπολογιστές. Δεν μπορούν να ξέρουν ότι η χρήση αυτού του δεδομένου υπόκειται σε κανόνες, αν από την αρχή δεν τους προσδιορίσουμε και δεν τους επιβάλλουμε εμείς.
Μην ξεχνάμε ότι ο παιδικός εγκέφαλος είναι ένας εγκέφαλος υπό διαμόρφωση. Θα σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και θα επιτρέψουμε να τον διαμορφώσουν κατά το δοκούν όσοι χειρίζονται την ψηφιακή πληροφορία;
Θα αφήσουμε τα παιδιά μας έρμαια στον σκληρό ψηφιακό κόσμο ή θα αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως γονείς και ως κοινωνία;Θα επιτρέψουμε να γίνουν τα παιδιά μας εθισμένοι χρήστες της «ψηφιακής κοκαΊνης»;** Τατιάνα Σπίγγου Παιδίατρος
*δεν προκαλεί μόνιμη βλάβη η ακτινοβολία από τις οθόνες ωστόσο παιδιά που κοιτούν συχνά και για πολύ ώρα οθόνες μπορεί να παραπονιούνται για ξηρότητα στα μάτια, πονοκεφάλους και θολή όραση ενώ διερευνάται ο ρόλος της μακροχρόνιας προσήλωσης στην οθόνη του κινητού στη μυωπία
** «ψηφιακή κοκαΊνη» : έκφραση που χρησιμοποίησε ο dr. Peter Whybrow, διευθυντής του τμήματος νευροεπιστήμης του UCLA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου