Πώς η εσωτερική φωτιά σου θα κάψει κάθε δυσκολία στη ζωή – Μάρκος Αυρήλιος…!!!!

Μάρκος Αυρήλιος: Βρες τη φωτιά που καίει μέσα σου.

Η λογική μετατρέπει τα εμπόδια μας σε καύσιμο, αλλά πρέπει να τη χρησιμοποιήσουμε ή να τη χάσουμε.

Το τέταρτο βιβλίο των Διαλογισμών (Τα εις εαυτόν) του Μάρκου Αυρήλιου λέει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη λογική στην πρώτη παράγραφο. Θα το αναλύσω πρόταση προς πρόταση.

«Όπου είναι σε συμφωνία με τη φύση, η κυρίαρχη δύναμη μέσα μας ακολουθεί μια ευέλικτη προσέγγιση των περιστάσεων, προσαρμόζοντας πάντα τον εαυτό της εύκολα τόσο στην πρακτικότητα όσο και στα πραγματικά δεδομένα».

Η κυρίαρχη δύναμη μέσα μας είναι ο νους. Όσον αφορά τον Αυρήλιο, η συμφωνία με τη φύση σήμαινε «λογική».

Είναι στη φύση του ανθρώπινου όντος να εκλογικεύει, ένα χαρακτηριστικό αποκλειστικά σε εμάς. Ο λόγος ορίστηκε από τους Στωικούς ως διάλογος του νου ή «εσωτερικός λόγος». 

Οι αρχαίοι Στωικοί πίστευαν επίσης ότι η ίδια η φύση διέπεται από τη λογική – αυτό που αποκαλούσαν “Λόγος”. Ο λόγος ήταν ένα χαρακτηριστικό που τα ανθρώπινα όντα μοιράζονταν με την ίδια τη φύση, αλλά με τη φύση, μόνο, ως σύνολο.

Τα περισσότερα ζώα μπορούν να υποθέσουν ή να υπολογίσουν. Πολλά μπορούν να «επικοινωνήσουν» με κάποια μορφή. Αλλά μόνο ένα είδος μιλάει από μόνο του. 

Ως κοινωνικό ζώο, έχουμε την ικανότητα να εσωτερικεύουμε διαφορετικές οπτικές γωνίες για ένα μόνο πρόβλημα. Ο Αριστοτέλης όρισε τον άνθρωπο ως το «λογικό ζώο».

Το να έχεις ισχυρή λογική σημαίνει να είσαι ευέλικτος στα προβλήματα που σου φέρνει η ζωή. Ο λογικός μας νους έχει την ικανότητα να ενσωματώνει διλήμματα και αντιφάσεις και να βρίσκει τρόπο να τα υπερβεί.

«Κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί από το ίδιο επίπεδο συνείδησης που το δημιούργησε», είπε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο θεωρητικός της γενικής σχετικότητας και ο βασιλιάς - φιλόσοφος συμφωνούν και οι δύο : ο λόγος είναι μια κλίμακα προς μια ανώτερη κατάσταση του νου, μια νέα άποψη για τα πράγματα.

«Ο λόγος δεν έχει κάποια ιδιαίτερα υλικά για τη δουλειά του, αλλά προσεγγίζει τα θέματα με τέτοιο τρόπο ώστε να μετατρέπει οποιοδήποτε εμπόδιο σε καύσιμο για δική του χρήση».

Η λογική είναι τυφλή για το θέμα που σκέφτεται. Η λογική συμπεραίνει, αφαιρεί. Έχει μια μοναδική ικανότητα να ομογενοποιεί τα συστατικά των συγκεκριμένων προβλημάτων σε μια τυπική λογική. Επιπλέον, αυτά τα προβλήματα κάνουν τη λογική πιο δυνατή και τον λογικό άνθρωπο πιο ανθεκτικό. Όπως ένας μυς, η ικανότητα λογικής δυναμώνει μόνο μέσα από την πρόκληση και την άσκηση.

«Είναι σαν μια φωτιά να κυριαρχεί σε ό,τι πέφτει μέσα της. Μια μικρή φλόγα θα είχε σβηστεί, αλλά μια λαμπερή φωτιά γρήγορα χρησιμοποιεί ως δικά της όλα όσα είναι έρχονται πάνω της, τα καταβροχθίζει όλα και ανεβαίνει ακόμα ψηλότερα μέσω αυτού του υλικού».

Σαν μια φωτιά που βρυχάται, ο λόγος έχει τη δύναμη να καταναλώνει οτιδήποτε και να φωτίζει ακόμα πιο δυνατά. Το φως μέσα μας, μας φωτίζει καθώς καταβροχθίζει νέα προβλήματα και διλήμματα.

Εάν η λογική μας δεν είναι αρκετά ισχυρή, τότε μπορεί να αποδυναμωθεί από τα προβλήματα. Όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως μας αρέσει, θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε τη λογική και να υποχωρήσουμε σε αυταπάτες ή σε αγανάκτηση.

Η εσωτερική μας φωτιά θα καίει λιγότερο έντονα.

Ο λόγος δεν μπορεί να επιλέξει τον εαυτό του

Γιατί ο λόγος δεν λειτουργεί απλώς κάθε φορά; Γιατί μερικές φορές – ή τις περισσότερες φορές – είμαστε παράλογοι με τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους;

Αυτό συμβαίνει επειδή ο λόγος δεν μπορεί να επιλέξει τον εαυτό του. Η πολυπλοκότητα του μυαλού μας – που εξελίχθηκε όπως έχει εξελιχθεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια, και είναι παρούσα για τόσα πολλά – είναι τέτοια που όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα, έχουμε την ευθύνη να επιλέξουμε πώς θα αντιδράσουμε.

Ως κοινωνικά όντα, το μυαλό μας είναι γεμάτο αναμνήσεις, συναισθήματα, συνειρμούς, διαισθήσεις και ένστικτα, καθώς και από ανώτερες τάξεις λογικής.

Η έρευνα έχει δείξει ότι οι «ενστικτώδεις αντιδράσεις» έχουν βάση στην πραγματικότητα. Ψυχολόγοι, οικονομολόγοι και έμποροι έχουν αποδείξει ότι πολλές από τις αποφάσεις μας παίρνονται με το συναίσθημα πριν πρώτα τις σκεφτούμε πραγματικά. Η ενστικτώδης σκέψη μας κινείται γρήγορα, τρομακτικά γρήγορα.

Η γρήγορη σκέψη ήταν ευεργετική για τους προϊστορικούς προγόνους μας, αλλά όχι τόσο για εμάς. Ο κόσμος εκσυγχρονίζεται πιο γρήγορα από όσο μπορούμε να εξελιχθούμε. Οι ενστικτώδεις αντιδράσεις όπως «μάχη ή φυγή» είναι περισσότερο μαρτύριο για εμάς παρά εργαλείο επιβίωσης αυτές τις μέρες.

Ένα λιοντάρι του βουνού είναι πιο πραγματικός κίνδυνος παρά ένας άγνωστος που σας επικρίνει στο facebook ή στο twitter, ωστόσο το τελευταίο θα μπορούσε να προκαλέσει την ίδια αίσθηση ότι βρίσκεστε στο αποψινό μενού. 

Το ένστικτό σας δεν μπορεί να διακρίνει το ένα από το άλλο. Απλώς νιώθει κίνδυνο.

Εναπόκειται σε εμάς να εκπαιδεύσουμε τον συλλογιστικό μας νου ώστε να αδράξει τις ενστικτώδεις αντιδράσεις μας προτού γίνουν αποφάσεις. Δεν είναι ότι οι ενστικτώδεις αποφάσεις δεν είναι ποτέ σωστές, είναι ότι μπορεί να είναι και ένα τεράστιο λάθος.

Στην Υπηρεσία της Αγάπης

Δεν ισχυριζόμαστε ότι τα συναισθήματα δεν είναι θετικό πράγμα. Και δεν σημαίνει ότι ο λόγος ξεχωρίζει από τα συναισθήματα.

Τα συναισθήματα κάνουν τη ζωή να αξίζει. Η αγάπη, θα συμφωνούσαμε όλοι, είναι καλό πράγμα. Είναι ένα συναίσθημα που δένει και δυναμώνει.

Τι είναι όμως η «αγάπη»; Οι Έλληνες είχαν τέσσερις λέξεις για την αγάπη: Έρως, Αγάπη, Στοργή, Φιλία. Όλες αυτές οι αγάπες είναι σαφώς καθορισμένες: ρομαντικές, πνευματικές, οικογενειακές και φιλικές. Το καθένα είναι συμβατό με τη λογική. Είναι «λογικά» συναισθήματα για να τα νιώθουμε.

Υπάρχει όμως και εμμονή, έρωτας και ναρκισσισμός. Καθένα από αυτά τα πάθη έρχεται επίσης με το πρόσχημα της «αγάπης» και είναι εχθροί της λογικής. Αυτού του είδους η αγάπη μπορεί να βλάψει εμάς και τους ανθρώπους γύρω μας.

Ο λόγος λοιπόν μπορεί να είναι στην υπηρεσία της αγάπης, αρκεί να «γνωρίζουμε στην καρδιά μας» ότι η αγάπη που νιώθουμε είναι σωστή. Ο λόγος, μας δίνει τη δύναμη να διακρίνουμε μεταξύ θετικών και αρνητικών συναισθημάτων, να καλλιεργούμε τα πρώτα και να μετριάζουμε τα δεύτερα.

Ο λόγος είναι το αντίδοτο για τη συναισθηματική τρικυμία. Συναισθήματα όπως ο θυμός και ο τρόμος μπορούν να μας κάνουν να κάνουμε πράγματα που θα μετανιώσουμε. Ο καλά εκπαιδευμένος λόγος μπορεί να ελέγξει αυτά τα συναισθήματα πριν προκαλέσουν προβλήματα. 

Το να νιώθεις συναισθήματα είναι απολύτως φυσικό, αλλά για να τα βάλεις σε μια σειρά και σε μια αξιολόγηση χρειάζεται λίγη προσπάθεια.

Η αυτοκυριαρχία είναι ένας ενάρετος κύκλος. Καθώς αντιπαραθέτουμε τη λογική ενάντια στις αντιφάσεις, την αναστάτωση και την πολυπλοκότητα του εαυτού μας, η δική μας λογική καίει ταυτόχρονα τους φόβους, τις αβεβαιότητες και τις αμφιβολίες μας και ως αποτέλεσμα η λογική σαν τη φωτιά ισχυροποιείται ακόμα περισσότερο.

Αυτό που απαιτείται από εμάς είναι η πίστη στη φωτιά που καίει μέσα μας. Η πίστη θέλει θάρρος. Με το θάρρος η φωτιά μας θα είναι ισχυρή και λαμπερή και θα μας δείχνει τον δρόμο μέσα στα σκοτάδια των αβεβαιοτήτων μας.

Steven Gambardella

https://philosophyreturns.gr