Ήρθε η άνοιξη...η εποχή της αναγέννησης και της προσμονής για το καλύτερο που έρχεται!
Μια ανεξήγητη αισιοδοξία σε συνεπαίρνει. Από τα πρώτα φύλλα που πετάγονται στα δέντρα, από τις πρώτες ηλιόλουστες ζεστές μέρες, από τη μυρωδιά της πασχαλιάς, από το κόκκινο της παπαρούνας.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι πιο φωτισμένες εποχές στην ιστορία του ανθρώπου χαρακτηρίζονται ως "άνοιξη". Και είναι κι η εποχή της πρώτης νεότητας, όταν όλος ο κόσμος βρίσκεται στα πόδια σου, όταν το παιχνίδι της ζωής είναι μπροστά σου και περιμένει να το ανακαλύψεις! Άνοιξη να 'ταν η ζωή μας!...
Ο χειμώνας είναι η εποχή που μας κουράζει περισσότερο απ’ όλες. Κατά κάποιο τρόπο, όσο κι αν οι ρυθμοί της ζωής μας δεν το πολυεπιτρέπουν, ο οργανισμός μας το χειμώνα είναι «στο ρελαντί». Σε σχέση με άλλες εποχές, κουραζόμαστε πιο εύκολα, δεν έχουμε ενέργεια, η διάθεση μας είναι συχνά πιο πεσμένη. Με τον ερχομό της άνοιξης, τον καιρό που ζεσταίνει, τις μέρες που μεγαλώνουν, αρχίζουμε σιγά-σιγά να «ξυπνάμε» απ’ αυτό το χειμέριο λήθαργο και να ανακτούμε δυνάμεις. Ή μήπως όχι;
Τι φταίει αν όλα γύρω μας ξυπνάνε κι εμείς νιώθουμε το ίδιο βαρείς και κουρασμένοι όπως στο καταχείμωνο;
Το χειμώνα λοιπόν τον ξέρουμε και τον περιμένουμε σαν τέτοιο: Προετοιμαζόμαστε για μακριά βράδια, για μικρές και κουραστικές μέρες, για γκρίζα πρωινά και συννεφιασμένες Κυριακές και παίρνουμε τα μέτρα μας. Προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε αυτή την πιο βαριά χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα με πράγματα σπιτικά που μας ξεκουράζουν, με δραστηριότητες ήσυχες και χαλαρωτικές, πότε-πότε με μικρές αποδράσεις για να μαζέψουμε φως και αέρα.
Φτιάχνουμε, ο καθένας με τον τρόπο του ένα καταφύγιο που να μας υποδέχεται φιλόξενα για να ξεχειμωνιάσουμε κι εκεί περιμένουμε: το σκοτάδι να αρχίσει να υποχωρεί, τις μέρες να μεγαλώσουν, τον ήλιο να μας «ξεσφίξει» απ’ το κρύο και την υγρασία, τα χρώματα, τις μυρωδιές, τη ζέστη της άνοιξης να ξυπνήσει σιγά-σιγά τις αισθήσεις μας και να διώξει από πάνω μας την βαριά αίσθηση της χειμωνιάτικης κούρασης.
Μερικές φορές όμως, μπαίνει η άνοιξη και περιμένουμε μάταια. Όσο κι αν γύρω μας όλα μοιάζουν να συνέρχονται απ’ την χειμωνιάτικη δοκιμασία εμείς αισθανόμαστε την ίδια κούραση, το ίδιο βάρος, την ίδια κακή διάθεση. Σερνόμαστε, νιώθουμε ατονία και εξάντληση και ούτε η προοπτική του καλοκαιριού και των διακοπών δεν μπορεί να μας ζωντανέψει ιδιαίτερα.
Αυτή η αίσθηση μάλιστα για πολλούς ανθρώπους είναι ιδιαίτερα απογοητευτική, απ’ τη μια γιατί αισθάνονται πλέον παράξενα να είναι σ’ αυτή την κατάσταση όταν όλα τριγύρω είναι «χαρά Θεού» κι απ’ την άλλη γιατί δεν καταλαβαίνουν τι τους συμβαίνει «αν δεν φταίει ο χειμώνας, τότε τι έχω;» Αισθάνονται κουρασμένοι αλλά την κούραση αυτή δεν μπορούν να την εξηγήσουν.
Περίπου δύο στους δέκα ανθρώπους (από στατιστικές που έγιναν πριν δυο χρόνια στη Γαλλία) που απευθύνονται στο γιατρό δηλώνουν σαν κύριο σύμπτωμα τους την κούραση. Είναι λοιπόν η κούραση η νέα ασθένεια της εποχής; Και ναι και όχι.
Γιατί ενώ πράγματι οι καινούργιες πιέσεις –κοινωνικές, εργασιακές, οικονομικές- έχουν προσθέσει -συχνά εξουθενωτικούς- αγχογόνους παράγοντες στην καθημερινή ζωή των σύγχρονων ανθρώπων, από την άλλη, η κούραση αυτή δεν είναι και τόσο καινούργιο φαινόμενο αλλά θυμίζει αρκετά αυτό που παλιότερα χαρακτηριζόταν ως «νευρασθένεια».
Τι είναι η κούραση;
Φανταστείτε μια συνηθισμένη μέρα της ζωής σας στην οποία εκτός από τις καθημερινές δουλειές έχετε αποφασίσει να κάνετε επιτέλους «εκκαθάριση» στην αποθήκη του σπιτιού σας: να ανοίξετε παλιές κούτες, να πετάξετε τις σαβούρες, να στήσετε ράφια, να συγυρίσετε ότι απομείνει.
Στο τέλος της μέρας με το ζόρι σέρνεστε ως το μπάνιο για να κάνετε ένα ζεστό χαλαρωτικό ντους και μετά να πέσετε εξαντλημένοι στο κρεβάτι ή τον καναπέ χωρίς να μπορείτε να σηκώσετε ούτε το χέρι σας. Αυτή είναι η αίσθηση της σωματικής κούρασης, που δεν είναι παρά η –παραπάνω απ’ το συνηθισμένο- καταπόνηση των μυϊκών μας κυττάρων.
Αυτού του είδους την κούραση, η οποία προέρχεται από σωματική – αλλά και από διανοητική-δραστηριότητα, μπορούμε να την αποκαλέσουμε και «καλή κούραση» γιατί είναι αυτή που στο τέλος μας επιτρέπει –ή μας αναγκάζει - να πέσουμε στο στρώμα μας και να βυθιστούμε σ’ ένα βαθύ, ήρεμο, απολαυστικό ύπνο που θα ξεκουράσει τους μύες μας και θα μας αναζωογονήσει σωματικά και πνευματικά.
Κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου ύπνου, ο οργανισμός μας εκκρίνει ορμόνες τέτοιες που βοηθούν στην σύνθεση πρωτεϊνών και επιταχύνουν έτσι την ανανέωση των κυττάρων.
Αυτή είναι η φυσική διαδικασία αποκατάστασης του οργανισμού η οποία μας καθιστά ικανούς να αντέχουμε καταπονήσεις που πολλές φορές φτάνουν ή ξεπερνούν τα όρια της αντοχής μας και μας βγάζουν πραγματικά… knock out: την πίεση στη δουλειά όταν κάτι πρέπει να τελειώσει και δουλεύουμε μερόνυχτα ασταμάτητα, το μωρό που μας ξυπνάει δυο και τρεις φορές τη νύχτα, το διάβασμα νυχθημερόν όταν δίνουμε εξετάσεις. Νιώθουμε εξάντληση αλλά μόλις κάνουμε παύση δυο - τρεις μέρες και κοιμηθούμε λίγο, είμαστε πάλι μια χαρά.
Όταν όμως είμαστε εξοπλισμένοι με έναν τόσο πλήρη μηχανισμό ξεκούρασης και ανανέωσης πώς γίνεται να νιώθουμε κούραση που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να αισθανόμαστε μέρα με τη μέρα και μάλιστα την άνοιξη ότι όλα είναι απίστευτα δύσκολα για μας;
Όταν τίποτε δεν μπορεί να την απαλύνει, τότε η κούραση αρχίζει να γίνεται ανησυχητική και τότε μιλάμε για «κακή κούραση». Εδώ τον πρώτο λόγο έχει ο γιατρός γιατί πρέπει πρώτα απ’ όλα να αποκλείσει την πιθανότητα κάποιας σωματικής πάθησης ή παροδικής υπερκόπωσης, που είναι η αιτία για το 20% περίπου των περιπτώσεων διαρκούς και ανεξήγητης κούρασης. Στις υπόλοιπες τα αίτια είναι ψυχολογικά.
Η διαφορά ανάμεσα στην κούραση που οφείλεται σε σωματικά αίτια και στην ψυχική κούραση μπορεί να περιγραφεί ως εξής: στην πρώτη θέλουμε, έχουμε τη διάθεση (να κάνουμε πράγματα, να δραστηριοποιηθούμε) αλλά δεν μπορούμε.
Στη δεύτερη μπορούμε, αλλά δεν έχουμε τη διάθεση και την επιθυμία.
Όλα φαίνονται δύσκολα και χωρίς πολύ νόημα, τουλάχιστον όχι αρκετό ώστε να μας κινητοποιεί. Οι μέρες περνούν κάπως έτσι, «σπρώχνοντας και σέρνοντας» ώσπου να φτάσει το βράδυ, όπου δυστυχώς συχνά μας περιμένει ένας ύπνος δύσκολος, ανήσυχος, διακεκομμένος, που δεν ξεκουράζει. Οι αϋπνίες, ο διαταραγμένος ύπνος είναι στις πιο πολλές περιπτώσεις κατά μεγάλο βαθμό συνυπεύθυνος για την κούραση που δεν περνάει.
Στην νευρική ή ψυχική κούραση αυτός ο απλός και αποτελεσματικός μηχανισμός κούραση- ύπνος - χαλάρωση- ξεκούραση-αναζωογόνηση έχει διαταραχτεί και δεν λειτουργεί κανονικά. Η ένταση συνεχίζεται και την ώρα του ύπνου προκαλώντας ένα φαύλο κύκλο που υπονομεύει την ξεκούραση μας. Τι συμβαίνει ακριβώς;
Για να μπορεί ο ύπνος να μας ξεκουράσει είναι σημαντικό να ακολουθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας μια κυκλικότητα περνώντας από τη φάση του ελαφριού στη φάση του βαθιού ύπνου (που είναι αυτός που ξεκουράζει πιο πολύ) και στη συνέχεια του «παράδοξου» ύπνου (όπου βλέπουμε όνειρα και ανασυγκροτούμαστε πνευματικά) ξανά και ξανά ανά δυο περίπου ώρες.
Για να υπάρχει αρμονική αλληλουχία στις φάσεις του ύπνου πρέπει να είναι μπλοκαρισμένο το σύστημα εγρήγορσης μας. Όταν όμως κατά τη διάρκεια της ημέρας έχουμε άγχος, αγωνία, ένταση τείνουμε να υπερδιεγείρουμε το σύστημα αυτό για να μας «κρατήσει».
Δυστυχώς, όταν έρθει το βράδυ είναι δύσκολο να ελαχιστοποιήσουμε αυτό το επίπεδο διέγερσης ώστε να χαλαρώσουμε αρκετά, με αποτέλεσμα ή να μην μας παίρνει ο ύπνος ή ο ύπνος μας να διακόπτεται στη μέση της νύχτας όταν περνάμε από τη μία φάση του ύπνου στην άλλη. Έτσι διακόπτεται και η αλληλουχία των φυσιολογικών φάσεων του ύπνου και δεν βυθιζόμαστε. Αυτές οι νύχτες χωρίς κανονικό ύπνο ενισχύουν βέβαια την αίσθηση της κούρασης και της έντασης το πρωί και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.
Σε τι μπορεί να οφείλονται όλα αυτά;
Εφόσον οι ιατρικές εξετάσεις έχουν αποκλείσει κάθε οργανική αιτία για την κούραση τότε δεν μένει παρά να αναρωτηθούμε τι συμβαίνει στη ζωή μας ή μέσα μας κατά την περίοδο αυτή που μας κάνει να αισθανόμαστε «πτώμα» απ’ τη μια και «στην πρίζα» απ’ την άλλη.
Πολλές φορές τέτοιες μέρες κούρασης και εσωτερικού άγχους συνοδεύονται από αρνητικές σκέψεις ή κρίσεις θλίψης και απαισιοδοξίας. Συνήθως είναι η αρχή ή το ξέσπασμα μιας κατάθλιψης ή μιας εσωτερικής σύγκρουσης.
«Πριν από τρία χρόνια» διηγείται ο Πέτρος, πολιτικός μηχανικός, 45 ετών «πέρασα για 7-8 μήνες περίπου μια περίοδο τεράστιας και ανεξήγητης αρχικά κούρασης αλλά και άγχους και έντασης μαζί. Δεν καταλάβαινα τι μου συμβαίνει, αλλά ο γιατρός μου αφού μου έκανε όλες τις εξετάσεις και δεν βρήκε τίποτε ανησυχητικό μου σύστησε να πάω να δω ένα ψυχολόγο. Στην αρχή δεν ήθελα, όμως κάποια στιγμή φαίνεται ότι έφτασα στα όρια μου κι έτσι το αποφάσισα.
Συζητώντας μαζί του άρχισα να συνειδητοποιώ πόσα πράγματα συνέβαιναν τελευταία που με επεβάρυναν ψυχολογικά κι εγώ τα προσπερνούσα. Είχα χάσει πριν μερικούς μήνες τον πατέρα μου αλλά είχα αποφασίσει ότι ο καλύτερος τρόπος να το αντιμετωπίσω ήταν να το εκλογικεύσω (ήταν αρκετά μεγάλος) και να συνεχίσω τη ζωή μου σαν να μην συνέβαινε τίποτα.
Επιπλέον, στη δουλειά είχαν προκύψει μεγάλες ασυμφωνίες με τον συνάδελφο που είχαμε μαζί το γραφείο και η κατάσταση ήταν καθημερινά τρομερά τεταμένη. Παρόλα αυτά δυσκολευόμουν και ανέβαλα συνεχώς να αντιμετωπίσω κατάματα την κατάσταση και να πάρω κάποιες αποφάσεις, αναγκάζοντας τον εαυτό μου να περνάει κάθε μέρα μέσα στην ένταση, τον εκνευρισμό και την αβεβαιότητα.
Σιγά-σιγά καθώς αναδύονταν τα θέματα αυτά κι έρχονταν στην επιφάνεια τα συναισθήματα, άρχισε η μεγάλη ένταση να υποχωρεί. Επιτέλους μετά από καιρό ξανάβλεπα λίγο φως κι αυτό με έκανε να νιώθω πιο ελαφρύς και μούδινε κίνητρο για να συνεχίσω…»
Ας μην παραβλέψουμε όμως το γεγονός ότι ο οργανισμός μας πολλές φορές, είτε μετά από ένα δυσάρεστο γεγονός, μια απώλεια είτε στο κατώφλι κάποιων σημαντικών αποφάσεων ή αλλαγών που καλούμαστε να κάνουμε στη ζωή μας έχει ανάγκη από μία περίοδο εσωστρέφειας, ενδοσκόπησης, αμφισβήτησης, θλίψης.
Συνήθως, επειδή ο ρυθμός της ζωής μας δεν μας επιτρέπει να του την προσφέρουμε συνεχίζουμε να ζούμε κανονικά παραγκωνίζοντας την ανάγκη αυτή. Η κούραση στην περίπτωση αυτή μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στην οργανισμική μας ανάγκη για παύση και στην πίεση που εξασκούμε πάνω στον εαυτό μας για να συνεχίζει.
Το πρώτο βήμα που έχουμε να κάνουμε λοιπόν είναι αν απενοχοποιήσουμε, να σταματήσουμε να φοβόμαστε την κούραση μας και να την δεχτούμε σαν ένα μήνυμα ότι πρέπει να προσέξουμε λίγο περισσότερο τον εαυτό μας, να τον ξεκουράσουμε αλλά και να τον ακούσουμε περισσότερο..
Στη συνέχεια μένει να αναζητήσουμε, μόνοι ή με τη βοήθεια κάποιου δικού μας, φίλου ή ειδικού αν υπάρχουν θέματα, προβλήματα, συναισθήματα που δεν εκφράστηκαν, φόβοι, συγκρούσεις, αδιέξοδα μέσα μας ή στις σχέσεις μας που μας απασχολούν, μας απορροφούν κρυφά ενέργεια και μας εξαντλούν, μέρα με την ημέρα κάνοντας τη ζωή να φαίνεται πολύ βαριά για τους ώμους μας…
Ένας καλός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την κούραση κατά την διάρκεια της ημέρας είναι να προσπαθούμε να εναλλάσσουμε τα είδη της κούρασης. Η σωματική άσκηση ως γνωστόν κουράζει τους μύες, μας ξεκουράζει όμως στο μυαλό και γι’ αυτό ενδείκνυται όταν έχουμε δουλέψει πολύ ώρα και καταπονηθεί διανοητικά.
Από την άλλη, μια ευχάριστη, ήσυχη διανοητική δραστηριότητα όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου, η θέαση ενός ωραίου έργου ακόμη και η λύση σταυρολέξων μπορούν να ξεκουράσουν από μία έντονη σωματική καταπόνηση. Μια τέτοια εναλλαγή ενδείκνυται περισσότερο για να χαλαρώσουμε απ’ το να περάσουμε κατευθείαν από την μεγάλη κούραση στον ύπνο.
Φωτογραφία άρθρου: Άνοιξη στην ακροποταμιά,
Ανδριάνα Καραμήτρου
Γράφει η ψυχολόγος Λουίζα Βογιατζή
Thessaloniki Arts and Culture http://www.thessalonikiartsandculture.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου