Οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα που όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στην ζωή μας. Όταν μιλήσουμε άσχημα σε έναν δικό μας άνθρωπο επειδή έχουμε νεύρα, όταν ξεχάσουμε ένα σημαντικό ραντεβού, όταν δεν αφιερώνουμε αρκετό χρόνο στα παιδιά μας, όταν δεν φροντίζουμε τον εαυτό μας όπως θα έπρεπε, νιώθουμε να κατακλυζόμαστε από τέτοιες ενοχικές σκέψεις.
Υπάρχουν, όμως , πολλοί άνθρωποι που βιώνουν αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα των ενοχών καθημερινά. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν αυτές οι ενοχικές σκέψεις γίνονται κομμάτι του εαυτού μας και επηρεάζουν την καθημερινότητά μας;
Οι ενοχές ως μέσο κινητοποίησης
Οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα θεμιτό και αναμενόμενο όταν βιώνουμε κάποιες στρεσογόνες και πιεστικές καταστάσεις. Πολλές φορές οι ενοχές μας προστατεύουν από ενδεχόμενα λάθη και από δυσάρεστες καταστάσεις, καθώς λειτουργούν σαν προειδοποίηση για τον οργανισμό μας ότι κάτι δεν πάει καλά.
Μπορούν να λειτουργήσουν ως κίνητρο, να μας κινητοποιήσουν να αξιολογήσουμε τις καταστάσεις και να αλλάξουμε συμπεριφορές που πιθανόν θα βλάψουν εμάς και τους άλλους. Οι ενδεχόμενες ενοχές που θα νιώσουμε, προλαμβάνουν πολλές φορές δυσάρεστες και παρορμητικές συμπεριφορές μας.
Συνεπώς, οι ενοχές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν παραγωγικά για τον άνθρωπο καθώς τον βοηθάνε να μάθει από τα λάθη του και να προσπαθήσει να μην τα επαναλάβει. Δυστυχώς όμως το συναίσθημα των ενοχών δεν λειτουργεί έτσι πάντα.
Ενοχική προσωπικότητα
Μερικοί από μας νιώθουμε άσχημα συνεχώς και κατηγορούμε τον εαυτό μας, ακόμα και όταν δεν έχουμε την ευθύνη της εξέλιξης των καταστάσεων, ζητάμε συγγνώμη χωρίς να φταίμε και είμαστε έτοιμοι να χρεωθούμε και να νιώσουμε υπεύθυνοι για τα λάθη και τις συμπεριφορές των άλλων. Αυτά τα χαρακτηριστικά δηλώνουν μια ενοχική προσωπικότητα.
Το άτομο με ενοχική προσωπικότητα έχει μάθει ότι θα πρέπει να έχει την ευθύνη για τα πάντα και αναλαμβάνει πολλές φορές πολύ περισσότερες υποχρεώσεις από αυτές που του αναλογούν με αποτέλεσμα όταν δεν τα καταφέρνει να τις βγάλει όλες εις πέρας να κατακλύζεται από συναισθήματα ενοχών.
Ο ενοχικός άνθρωπος έχει συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση και είναι εξαιρετικά ευάλωτος απέναντι στις επιθυμίες και διαθέσεις των άλλων υιοθετώντας έτσι μια πιο δεκτική και παθητική στάση απέναντι στους άλλους.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλές φορές οι άλλοι να τον εκμεταλλευτούν και να τον χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους. Όταν οι ενοχικές σκέψεις γίνουν κομμάτι του τρόπου ζωής, το άτομο βιώνει πολύ πιο συχνά άγχος και έρχεται αντιμέτωπο με συναισθήματα θλίψης και απαισιοδοξίας.
Αιτίες ενοχικής προσωπικότητας
Η πηγή των ενοχών και της ανάπτυξης μια ενοχικής προσωπικότητας πολλές φορές βρίσκεται στα παιδικά μας χρόνια και πιο συγκεκριμένα στην αντιμετώπιση που είχαμε από τους γονείς μας. Οι γονείς θέλοντας να ασκήσουν εξουσία και να δείξουν τον ρόλο τους, έχουν την τάση να έχουν υπερβολικές απαιτήσεις και να δημιουργούν στα παιδιά μια αίσθηση υποχρέωσης απέναντι τους.
Τα παιδιά αγχώνονται και αγωνιούν ώστε να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των γονιών τους και έτσι, δημιουργούνται αισθήματα ενοχής στην περίπτωση αποτυχίας τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τα παιδιά να μην μαθαίνουν να λειτουργούν με βάση τις δικές τους επιθυμίες, σκέψεις και συναισθήματα και να γίνονται έτσι υποχείριο των επιθυμιών των άλλων.
Πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από τις ενοχές;
Οι άνθρωποι που νιώθουν ένοχοι εξαιτίας όλων αυτών των «πρέπει» και των υποχρεώσεων που δεν διεκπεραίωσαν, λειτουργούν αυτοκαταστροφικά και με αδικία προς τον ίδιο τους τον εαυτό.
Σκόπιμο λοιπόν θα ήταν οι ενοχικοί άνθρωποι:
να μάθουν να συγχωρούν τον εαυτό τους. Να αξιολογούν τις καταστάσεις αντικειμενικά και αντιμετωπίζοντας τον εαυτό τους με συμπάθεια και σύνεση.
σε περιπτώσεις λάθους, να προσπαθήσουν να αποκαταστήσουν τις αρνητικές συνέπειες όπου είναι εφικτό και να μην επαναπαυτούν βιώνοντας μόνο τις ενοχές.
να δώσουν χώρο και προτεραιότητες στον εαυτό τους. Να ασχοληθούν με πράγματα που τους ευχαριστούν , να γνωρίσουν τις ανάγκες τους και τα δικαιώματά τους, τα συναισθήματα τους, να μάθουν να λένε «όχι» σε ότι δεν τους εκφράζει χωρίς τύψεις και ενοχές.
να εστιάσουν στο παρόν και να σταματήσουν να νιώθουν ενοχές για πράξεις και λάθη του παρελθόντος.
να αναγνωρίσουν την προσωπική τους αξία και την καθημερινή τους προσπάθεια και να σταματήσουν να επιτρέπουν στους άλλους να αμφισβητούν τις προσπάθεια τους και να τους δημιουργούν ενοχές. Μόνο στον εαυτό μας λογοδοτούμε για τις πράξεις μας και δεν έχει κανείς το δικαίωμα να μας κάνει να νιώθουμε άσχημα.
Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου : Τσιούλου Χριστίνα
Ψυχολόγος, απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ.
Ειδίκευση στην Κλινική Ψυχοπαθολογία.
Αρθρογράφος: Τσιούλου Χριστίνα
E-mail: tsioulou22@gmail.com
Το Psychology.gr είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε πρόσβαση στην αρθρογραφία και άμεση ενημέρωση για έρευνες ψυχολογίας και θέματα ψυχικής υγείας: Psychology.gr - Google News
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου