Συχνά, με αφορμή κάποιο περιστατικό της επικαιρότητας, διαβάζω κάτω από άρθρα για την κακοποίηση των ζώων, σχόλια ανθρώπων που περιλαμβάνουν υποτίμηση και ειρωνεία για όσους υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ζώων, παραλληλίζοντάς τα με το τι συμβαίνει αντίστοιχα σε ανθρώπους, σε μία άλλη, εντελώς διαφορετική συνθήκη και περίπτωση.
Η κύρια ιδέα τους είναι, πως το ενδιαφέρον που υπάρχει για τα ζώα θα έπρεπε να υπάρχει για τους ανθρώπους. Μάλλον τους συγκεκριμένους δεν ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και όχι εκείνους που υπερασπίζονται τα ζώα.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως η αγάπη και το ενδιαφέρον για τα ζώα ΔΕΝ αναιρεί την αγάπη και το ενδιαφέρον για τους ανθρώπους.
Κάποιος που κακοποιεί ζώα είναι εν δυνάμει εκείνος που θα κακοποιεί και ανθρώπους. Το ψυχολογικό προφίλ ενός ανθρώπου που βασανίζει ένα σκύλο, για παράδειγμα, είναι αντίστοιχο και ομοιάζει με εκείνο το ψυχολογικό προφίλ του ανθρώπου που χτυπάει τη γυναίκα του.
Τι εννοούμε με τον όρο κακοποίηση ζώων
Ο Agnew (1998) προσπάθησε να ορίσει τι συνιστά η κακοποίηση των ζώων, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :
– Η βλάβη που προκαλείται στα ζώα θα πρέπει να θεωρείται κοινωνικά μη αποδεκτή.
– Να γίνεται με πρόθεση.
– Να είναι αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής, δηλαδή να μην επιβάλλεται από κάποιον άλλο.
Στην κακοποίηση των ζώων περιλαμβάνεται επίσης και η παραμέληση ικανοποίησης των αναγκών τους, όπως η ανεπαρκής σίτισή τους καθώς και οι εκάστοτε συνθήκες διαβίωσής τους.
Το προφίλ των ατόμων που κακοποιούν ζώα
Υπάρχουν πολλές μελέτες και θεωρίες για τους κακοποιητές ζώων. «Χονδρικά» θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για δύο κατηγορίες ατόμων.
Στην πρώτη συμπεριλαμβάνονται συναισθηματικά ανώριμα άτομα τα οποία, δεν αντιλαμβάνονται το βαθμό του πόνου που προκαλούν στο ζώο. Για παράδειγμα, ίσως τα πολύ μικρά παιδιά θα μπορούσαν να είναι σε αυτή την κατηγορία καθώς δεν διαθέτουν το απαιτούμενο επίπεδο ωριμότητας ώστε να αντιληφθούν την πράξη τους.
Στην δεύτερη κατηγορία, εντάσσονται άτομα τα οποία αντλούν ικανοποίηση, έως και ηδονή, από την βλάβη και την οδύνη που προκαλούν. Τα άτομα αυτά αισθάνονται δύναμη μέσω της επιβολής εξουσίας και ελέγχου, που συνήθως δεν μπορούν να επιβάλουν με κανένα άλλο θεμιτό τρόπο στην ζωή τους. Προσπαθούν να αισθανθούν επαρκείς με αυτόν τον τρόπο, νομίζοντας πως έτσι θα αισθανθούν κατ’ επεκτάση αυτοπεποίθηση.
Ανάγοντας το φαινόμενο στην ευρύτερη ελληνική κοινωνία και αντίληψη, που δυστυχώς ακόμα συναντάται σε μεγάλο βαθμό, ότι δηλαδή τα ζώα αποτελούν «αντικείμενα» και εξυπηρετούν χρηστικούς και μόνο σκοπούς, ορισμένοι θεωρούν πως μπορούν να τους επιβληθούν με οποιονδήποτε τρόπο.
Αν ανάγουμε το φαινόμενο σε μικρότερη κλίμακα, διαπιστώνουμε τις «ρίζες» του φαινομένου στην έλλειψη παιδείας και ευγένειας, που στο άτομο οφείλει να παράσχεται από την οικογένεια και από τους κοινωνικούς φορείς, όπως για παράδειγμα το σχολείο. Δυστυχώς σε πολλές κοινωνίες, όπως και στη δική μας, πάσχουμε και υστερούμε σε όλους αυτούς τους τομείς.
Συνολικά, θα λέγαμε πως ένα άτομο το οποίο κακοποιεί ένα ζώο, άσχετα από την αιτιολογία που το οδήγησε να προβεί σε αυτή την πράξη, η οποία είναι πολυπαραγοντική, παρουσιάζει έλλειψη ενσυναίσθησης. Δηλαδή δυσκολεύεται να μπει στη θέση εκείνου που υποφέρει και πονάει.
Δεν μπορεί να συνάψει στενές σχέσεις ουσιαστικά με κανένα, καθώς χαρακτηρίζεται από έλλειψη αυτοπεποίθησης, νιώθει ανάξιο και ανεπαρκές. Μία πράξη κακοποίησης την βιώνει σαν ένεση και τόνωση του παθολογικού ναρκισσισμού του.
Κακοποίηση ζώων ως προθάλαμος για την κακοποίηση ανθρώπων
Σύμφωνα με έρευνες υπάρχει μεγάλη συνάφεια ανάμεσα στην κακοποίηση ζώων και ανθρώπων. Έχει παρατηρηθεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, πως άτομα που έχουν διαπράξει κατά συρροήν εγκλήματα, στο ιστορικό τους έχουν διαπράξει και κακοποίηση εναντίον κάποιου ζώου.
Σε μελέτες που διεξήγαγαν οι Felthous και Keller (1987) σε δείγμα ατόμων με ποινικά και ψυχιατρικά ζητήματα, εντοπίστηκε ότι η κακοποίηση ζώων είχε πραγματοποιηθεί σε ποσοστό μέχρι και 57% των ερωτηθέντων.
Ο Robert Ressler, εγκληματολόγος και πρώην πράκτορας του FBI, σε μελέτη του (1990), με δείγμα δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, διαπίστωσε πως τα άτομα αυτά στην παιδική τους ηλικία, είχαν κακοποιήσει ζώα σε ποσοστό 70%.
Η κακοποίηση ζώων από ανθρώπους σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την κακοποίηση ή παραμέληση αυτών των ίδιων ανθρώπων από τους γονείς τους κατά τα παιδικά τους χρόνια. Η κακοποίηση αφορά είτε εκείνους ως παιδιά με άμεσο τρόπο, είτε με έμμεσο τρόπο, βλέποντας δηλαδή τους γονείς τους να κακοποιούν εκείνοι τα ζώα.
Άλλες μελέτες συσχετίζουν την κακοποίηση των ζώων με την κακοποίηση παιδιών, οποιασδήποτε μορφής. Ο καθηγητής κλινικής ψυχολογίας William Friedrich (1992), σε έρευνα του διαπίστωσε ότι το 25% – 35% του γυναικείου και ανδρικού πληθυσμού, που ως παιδιά είχαν υποστεί κακοποίηση, κατέληγαν βασανιστές ζώων.
Σε πιο πρόσφατες μελέτες μετά το 2000, διαπιστώθηκε και πάλι πως η ενδοοικογενειακή βία και η κακοποίηση σε παιδιά, στην συνέχεια τα οδηγούσε σε μία σκληρή στάση απέναντι στα ζώα σε ποσοστό 60%.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο ρόλος της ενσυναίσθησης είναι καθοριστικός στη διαμόρφωση μίας κακοποιητικής προσωπικότητας. Η ενσυναίσθηση αναπτύσσεται στα πρώιμα στάδια της ζωής του ατόμου και οφείλεται στην σχέση μεταξύ γονέα και παιδιού. Η απουσία της λοιπόν αναπόφευκτα δημιουργεί έναν ενήλικα που μπορεί να προβεί σε τέτοιου είδους ενέργειες.
Σύμφωνα με τους Magid και McKelvey (1987) τα παιδιά με συναισθηματικές ελλείψεις, πιθανόν να μην έχουν αναπτύξει την απαιτούμενη ενσυναίσθηση, και έτσι υπάρχει περίπτωση να κακομεταχειρίζονται τα ζώα. Η σχέση μεταξύ ενσυναίσθησης και μικρότερης πιθανότητας εμφάνισης βίας προς τους άλλους έχει αποδειχθεί.
Η ενσυναίσθηση για τους ανθρώπους και η ενσυναίσθηση για τα ζώα δεν είναι πάντα ταυτόσημες όμως υπάρχει υψηλή συσχέτιση, για να μπορούμε να αναφερόμαστε σε αυτό (Ascione, 2005).
Σαφώς, η βάναυση μεταχείριση και κακοποίηση ζώων δεν συνεπάγεται πάντα και άλλες βίαιες πράξεις και ενέργειες. Όπως και το αντίστροφο.
Δεν μπορούμε όμως να παραλείψουμε το γεγονός, ότι η κακοποίηση ενός ζώου δεν αποτελεί τυχαία και μεμονωμένη πράξη χωρίς αντίστοιχο ψυχοπαθολογικό υπόβαθρο. Οφείλουμε να δίνουμε την απαιτούμενη σημασία χωρίς να υποβαθμίζουμε την σημαντικότητα αυτής της πράξης βίας, και σε ατομικό επίπεδο αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Συμπερασματικά καταλήγουμε, πως η βία είναι ένας κύκλος. Φαύλος κύκλος. Και συνήθως ο θύτης έχει υπάρξει θύμα και το αντίστροφο. Αν κάτι μας λείπει, αυτό είναι η παιδεία και κατ’επέκταση οι κοινωνικές δεξιότητες στην συμπεριφορά μας. Βάζοντας εμάς στην θέση εκείνου που πονάει, τότε μόνο αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της καταστροφής.
Το πώς συμπεριφερόμαστε σε κάποιον πιο αδύναμο από εμάς, κάποιον από τον οποίο δεν περιμένουμε και δεν προσδοκούμε κάτι, κάποιον που δεν μπορεί τις περισσότερες φορές να υπερασπιστεί καν την ύπαρξή του, όπως ένα ζώο, είναι εικόνα του ποιοι πραγματικά είμαστε. Ας σπάσουμε αυτό τον κύκλο.
Αγγελική Τσαγκαράκη
Πηγές:
• Agnew John (2003). Painting the Secret World of Nature. North Light Books.
• Αscione,F. R. , Barnard, S. , Brooks, S. & sell-smith, J. (2006). Animal Abuse and Developmental Psychopathology: Recent Research, Programmatic, and Therapeutic Issues and Challenges for the Future. In A.
• H. Fine (Ed.), Handbook on animal-assisted therapy : theoretical foundations and guidelines for practice(2rd Ed.) (pp.355-388). London: Academic Press.
• Guither D.Harold (1998). Animal Rights: History and Scope of a Radical Social Movement. Southern Illinois University Press, Carbondale, IL.
•Paul Waldau (2011). Animal Rights: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press, New York.
•Rogers J. Lesley (1998). Minds of Their Own: Thinking and Awareness in Animals. PublisWestview Press, Boulder, CO.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου