Από την χειραγώγηση στην επικοινωνία…
Από μικροί μαθαίνουμε πως η επικοινωνία είναι σχεδόν ταυτόσημη με την χειραγώγηση : όταν μιλάμε προσπαθούμε ν’ αποδείξουμε στον άλλο πως έχουμε δίκιο, προσπαθούμε να τον πείσουμε για τις απόψεις μας.
Φερόμαστε όπως μας φερόντουσαν οι γονείς μας όταν ήμασταν παιδιά: μας εξηγούσαν τι ήθελαν να κάνουμε και αν δεν συμφωνούσαμε μας το επέβαλαν.
Έτσι συμπεριφερόμαστε κι εμείς ως ενήλικες: όταν ο άλλος δεν καταλαβαίνει τότε αντιδρούμε είτε επιθετικά π.χ. ανεβάζοντας την ένταση της φωνής, είτε παθητικά π.χ. κλεινόμαστε, ανοίγουμε την τηλεόραση, αποφεύγουμε το βλέμμα, κρατάμε μούτρα, αλλάζουμε δωμάτιο ή συζήτηση (αλλά μέσα μας βράζουμε και το παράπονο μας μένει).
Όλες αυτές οι διαδικασίες όμως δεν οδηγούν στην επαφή, ούτε στην επικοινωνία αλλά αντίθετα σ’ όλο και μεγαλύτερη εσωτερική μοναξιά κι απογοήτευση…
Όλοι έχουμε προκατασκευασμένες αντιλήψεις – ας τις ξεπεράσουμε!
Σκεφτείτε πόσο διαφορετικά σχεδιάζουν οι Ιάπωνες έναν κήπο ή ένα τραπέζι και πόσο διαφορετικά το χρησιμοποιούν απ’ ότι οι δυτικοί. Παρόμοια συμβαίνει και στους ανθρώπους μεταξύ μας αλλά δεν το καταλαβαίνουμε.
Μπορεί να μοιραζόμαστε κοινές έννοιες αλλά διαμορφώνουμε διαφορετικές, προσωπικές αντιλήψεις για όλα – ακόμα και για τα γεγονότα που ζήσαμε μαζί με τον άλλο! Πως γίνεται αυτό;
Όλοι είμαστε εφοδιασμένοι με τις προκατασκευασμένες ιδέες μας, δηλαδή με τις αντιλήψεις μας και τις πεποιθήσεις μας για τη ζωή. Κι αυτό είναι ''χρήσιμο'' : ο εγκέφαλος μας οργανώνει τις γνώσεις που συγκεντρώνει και διαμορφώνει απόψεις.
Έτσι κερδίζει ταχύτητα: κάποια στιγμή μαθαίνουμε τι είναι π.χ. ένα τραπέζι και πως το χρησιμοποιούμε, οπότε κάθε φορά που το βλέπουμε δεν αναρωτιόμαστε τι κάνουμε μ’ αυτό – λειτουργούμε άμεσα. Γύρω απ’ αυτό διαμορφώνουμε αντιλήψεις πως είναι π.χ. ένα ωραίο τραπέζι, πως συμπεριφερόμαστε όταν καθόμαστε να φάμε κ.λπ.
Το ίδιο κάνουμε και με τις αφηρημένες έννοιες όπως το τι είναι δίκαιο, σωστό, καλό, ευγενική συμπεριφορά κ.ο.κ. Αυτό συνεπάγεται πως με βάση τα δεδομένα που έχουμε διαμορφώσει, επεξεργαζόμαστε τα γεγονότα που μας συμβαίνουν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας μας, οπότε και τους αποδίδουμε διαφορετική σημασία, νόημα και βαρύτητα.
Παρόλο που θέλουμε να πιστεύουμε πως μοιραζόμαστε κοινές αντιλήψεις, ''κοινή λογική'' με τους άλλους τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι… Οι άνθρωποι που είναι σε σχέση (συντροφική, φιλική, επαγγελματική), θέλουν να συμφωνούν σε όλα ή να φαίνονται έτσι.
Νομίζουμε πως μια καλή σχέση σημαίνει ‘ταύτιση’, όμως αυτό δεν υπάρχει. Απλούστατα επειδή ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός στη διαφορετικότητά του!
Τη γέφυρα στη διαφορετικότητα την δημιουργούμε. Η αξία της ουσιαστικής επικοινωνίας, βρίσκεται στη διαρκή ανακάλυψη της διαφορετικότητας… κι αυτό μπορεί να είναι τόσο ωραίο και εμπλουτιστικό, φτάνει να το ξε-φοβηθούμε!
Δημιουργούμε σχέση με τον άλλο κάθε φορά που επικοινωνούμε πραγματικά.
Η ανοιχτή επικοινωνία σημαίνει πως παραδέχομαι τις προ-κατασκευές μου και όταν ακούω τον άλλο προσπαθώ να τις αφήσω στην άκρη και επιτρέπω στον εαυτό μου ν’ ανακαλύψω το βλέμμα του άλλου, τον κόσμο του άλλου και να τον καταλάβω.
Σαν να βρίσκομαι κάθε φορά ταξίδι σε μια καινούργια χώρα που θέλω να καταλάβω, να αισθανθώ και ν’ απολαύσω. Θέλω επίσης και να εκφράσω τον εαυτό μου.
Όχι να τον επιβάλλω. Όταν μπορώ να παραδεχτώ πως τα δεδομένα τα δικά μου μπορούν να είναι διαφορετικά από του άλλου, οι ανάγκες, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και δεν είναι ούτε ανώτερα, ούτε κατώτερα απλά διαφορετικά, τότε έχουμε δημιουργήσει τα θεμέλια για μια πραγματική επαφή. Μετά μένει να μάθουμε το πώς…
Μερικές οδηγίες επικοινωνίας.
Ακούω τον άλλο: σημαίνει προσπαθώ να αισθανθώ τον κόσμο και το βλέμμα του άλλου. Ρωτώ για ότι δεν καταλαβαίνω αντί να προσπαθώ να το μεταφράσω με το πώς το αντιλαμβάνομαι εγώ.
Εκφράζομαι χωρίς κριτική: Σε κάθε άποψη που εκφράζω αποφεύγω τις αξιολογήσεις – αυτό που έκανες ήταν καλό, κακό κ.λπ., ακόμα και με το ανασήκωμα του φρυδιού επικριτικά όταν κάτι δεν μου αρέσει!
Αναλαμβάνω την ευθύνη για τον εαυτό μου: ποτέ κανένας δεν μας ''κάνει να κάνουμε κάτι'', εμείς επιλέγουμε συνειδητά ή ασυνείδητα να κάνουμε κάτι. Όποτε λέμε ή σκεφτόμαστε ''εσύ φταις που…'', είναι σαν να λέμε πως εγώ δεν επιλέγω για τον εαυτό μου, έχω βάλει εσένα αφεντικό και αντι-δρώ – δεν δρώ - στο ρυθμό που μου χτυπάς το ντέφι… Θέλουμε όμως κάτι τέτοιο για τον εαυτό μας;
Όλγα Μουλάκη Ψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου