Η διαπροσωπική επικοινωνία χαρακτηρίζεται από τρία είδη συμπεριφοράς :
Το επιθετικό στυλ : Οι γνώμες, τα συναισθήματα και οι επιθυμίες διατυπώνονται ειλικρινώς αλλά με το τίμημα ότι βλάπτονται τα συναισθήματα του άλλου. Το βαθύτερο μήνυμα είναι «Είμαι ανώτερος και σωστός, είσαι κατώτερος και λάθος. Το πλεονέκτημα της επιθετικής συμπεριφοράς είναι ότι συχνά οι άλλοι δίνουν στα επιθετικά άτομα αυτό που θέλουν για να τα ξεφορτωθούν. Το μειονέκτημα είναι ότι τα επιθετικά άτομα δημιουργούν εχθρούς και οι άνθρωποι που δεν μπορούν να τους αποφύγουν καταλήγουν να συμπεριφέρονται ανειλικρινώς απέναντι τους για να αποφεύγουν συγκρούσεις.
Το παθητικό στυλ : Οι γνώμες, τα συναισθήματα και οι επιθυμίες συγκρατούνται και δεν εκφράζονται ή εκφράζονται έμμεσα και όχι εξ’ολοκλήρου. Το βαθύτερο μήνυμα είναι «Είμαι αδύναμος και κατώτερος και εσύ είσαι δυνατός και σωστός». Το πλεονέκτημα της παθητικής επικοινωνίας είναι ότι περιορίζει την υπευθυνότητα της λήψης αποφάσεων και το ρίσκο να πάρει κανείς προσωπική θέση σ’ένα ζήτημα. Τα μειονεκτήματα είναι αίσθηση αδυναμίας, μειωμένη αυτοεκτίμηση και το να πρέπει να ζούμε με τις αποφάσεις των άλλων.
Το διεκδικητικό στυλ : Οι γνώμες, τα συναισθήματα και οι επιθυμίες διατυπώνονται ξεκάθαρα χωρίς να παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων. Η βαθύτερη υπόθεση είναι ότι : «εσύ κι εγώ μπορεί να έχουμε τις διαφορές μας, αλλά έχουμε και οι δύο δικαίωμα να εκφράσουμε τους εαυτούς μας». Το βασικό πλεονέκτημα είναι συμμετοχή σε σημαντικές αποφάσεις, υψηλή αυτοεκτίμηση, το ότι παίρνεις αυτό που θές χωρίς ν’αποξενώνεις τους άλλους, καθώς και η συναισθηματική και ηθική ικανοποίηση της ανταλλαγής ιδεών και συναισθημάτων με σεβασμό.
Ο τρόπος που επικοινωνεί κανείς τις επιθυμίες και τις ανάγκες του παίζει μεγάλο ρόλο στο αποτέλεσμα που θα έχει καθώς και στο αίσθημα αυτοεκτίμησης κι ασφάλειας που θα λάβει από μια ανθρώπινη συναλλαγή. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να συμπεριφερθούν διεκδικητικά, η διεκδικητικότητα όμως είναι συμπεριφορά που μαθαίνεται και καλλιεργείται, όχι κάτι με το οποίο γεννιέται κανείς.
Για να επικοινωνήσεις τις ανάγκες και τις επιθυμίες σου με διεκδικητικό τρόπο,
Κατάλαβε σε ποιές περιστάσεις δε συμπεριφέρεσαι διεκδικητικά. Ανάλογα την περίσταση μπορεί να δυσκολεύεσαι να εκφράσεις διεκδικητικότητα και να συμπεριφέρεσαι είτε με παθητικό είτε με επιθετικό τρόπο. Για πράδειγμα, μπορεί να δυσκολεύεσαι:
· Όταν ζητάς βοήθεια
· Όταν διατυπώνεις μια διαφορετική γνώμη
· Όταν είσαι δέκτης ή προσπαθείς να εκφράσεις αρνητικά/θετικά συναισθήματα
· Όταν λές «όχι»
· Όταν ανταποκρίνεσαι σε κριτική που δεν αξίζεις
· Όταν ζητάς κάτι από πρόσωπα εξουσίας
· Όταν διαπραγματεύεσαι για κάτι που θέλεις
· Όταν πρέπει να πάρεις τον έλεγχο
Παρατήρησε εάν τείνεις να είσαι λιγότερο διεκδικητικός με συγκεκριμένα άτομα, π.χ με φίλους, γονείς, τον/την σύντροφό σου, τον εργοδότη σου ή τα παιδιά σου.
Παρατήρησε εάν πιστεύεις ότι η διεκδικητική συμπεριφορά θα σου αποδώσει χαρακτηριστικά που δε σου αρέσουν και θα σε κάνει να φανείς εγωιστής, ανόητος, ασεβής, παράλογος, άκαμπτος ή ότι ψάχνεις για μπελά (αυτό ισχύει ιδίως εάν η συμπεριφορά σου είναι συνήθως παθητική).
Θυμίσου ότι η διεκδικητικότητα είναι συμπεριφορά ισότητας και σεβασμού ανάμεσα σε σένα και τον άλλο καθώς και ο καλύτερος τρόπος να υπερασπίσεις τα δικαιώματα σου, άρα είναι λιγότερο πιθανό να δώσεις τέτοιες εντυπώσεις.
Συμπεριφορική πρόβα. Εξασκήσου από πριν στο πως θέλεις να φαίνεσαι και να ακούγεσαι κατά τη συνομιλία σου με κάποιον.
Θυμίσου ότι η γλώσσα του σώματος παίζει σημαντικό ρόλο στη διεκδικητική επικοινωνία. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας σας:
· Διατήρησε οπτική επαφή με το συνομιλητή σου
· Μίλα καθαρά, ήρεμα και σταθερά
· Μη γκρινιάζεις ή μη χρησιμοποιείς απολογητικό τόνο στη φωνή σου
· Χρησιμοποίησε χειρονομίες και εκφράσεις στο πρόσωπό σου οι οποίες να συγκλίνουν με αυτό που λές. Για παράδειγμα, έχε σοβαρό ύφος κι όχι χαμόγελο όταν λές σε κάποιον στη δουλειά «όχι» για ένα καθήκον που σου ζήτησε να κάνεις και δεν ήταν δική σου αρμοδιότητα.
Δημιούργησε προτάσεις που αρχίζουν με το «εγώ». Χρησιμοποίησε το «Νιώθω», «Χρειάζομαι», «Θέλω» για να εκφράσεις αυτό που θές χωρίς να εκφέρεις κριτική ή να αποδώσεις τα συναισθήματα σου στον άλλο. Όσο γίνεται, διατύπωσε την πρόταση με θετικό τρόπο.
Π.χ Αντί να πείς «Πάλι ξέχασες να κατεβάσεις τα σκουπίδια όπως σου ζήτησα! Συνεχώς με αγνοείς».
Δοκίμασε να πείς : « Με βοηθάς πολύ όταν κατεβάζεις τα σκουπίδια, σε παρακαλώ μην το ξεχάσεις». Ή «Χρειάζομαι τη βοήθεια σου για τα σκουπίδια. Θυμίσου να τα κατεβάσεις όταν μπορείς».
Η όταν πρόκειται για έκφραση αρνητικών συναισθημάτων προσέξε τη διαφορά ανάμεσα στο παράπονο και την κριτική.
Το παράπονο απλώς απευθύνει τη συγκεκριμένη πράξη στην οποία ο άλλος απέτυχε. Η κριτική είναι ένα πιο ολικό φαινόμενο- προσθέτει και αρνητικές λέξεις για τον χαρακτήρα ή την προσωπικότητα του άλλου.
«Με πείραξε που δεν σκούπισες το πάτωμα στην κουζίνα χθές το βράδυ. Συμφωνήσαμε ότι θα το κάνει μια μέρα ο ένας και μια ο άλλος».Αυτό είναι παράπονο.
«Γιατί είσαι τόσο ανεύθυνος; Μ’ενοχλεί να σκουπίζω το πάτωμα όταν είναι η σειρά σου. Είναι ολοφάνερο ότι δεν ενδιαφέρεσαι». (κριτική).
Πρόταση με ενσυναίσθηση. Πρώτα, αναγνώρισε το πώς μπορεί ο άλλος να βλέπει ή να αισθάνεται για την κατάσταση. Ύστερα, εξέφρασε την ανάγκη σου.
«Ίσως να έχεις δίκιο»
«Καταλαβαίνω τα προβλήματα που έχεις όταν δουλεύεις με την Ελένη….».
«Όμως πρέπει να έχουμε τελειώσει το έργο μέχρι την Παρασκευή. Ας σκεφούμε μαζί ένα τρόπο για να το κάνουμε».
Επαναλαμβανόμενη πρόταση(«κόλλησε η βελόνα»). Αυτή η τεχνική σου επιτρέπει να νιώσεις άνετα αγνοώντας χειριστικές λεκτικές παγίδες κι επιμένοντας στη γνώμη σου. Για να χρησιμοποιήσεις την τεχνική αυτή αποτελεσματικά, επανέλαβε τις προτάσεις σου με ήρεμο και σταθερό τρόπο και επικεντρώσου στο ζήτημα.
Παράδειγμα:
«Έλα πάμε σινεμά».
«Ευχαριστώ αλλά δεν έχω όρεξη απόψε, κάποια άλλη φορά»
«Μα θα περάσουμε ωραία, θα δείς, θα σου αρέσει η ταινία»
« Μπορεί η ταινία να είναι καταπληκτική, αλλά απόψε δεν θα μπορέσω, κάποια άλλη φορά»
«Γιατί απλά δεν το δοκιμάζεις να δείς πως θα νιώσεις;»
Εξερεύνηση αρνητικής κριτικής. Η τεχνική αυτή στοχεύει στο να σε βοηθήσει να κατανοήσεις πιο συγκεκριμένα τι ενοχλεί το άλλο άτομο. Ενθάρρυνε τους άλλους να σου εκφράσουν ειλικρινά τα αρνητικά τους συναισθήματα για να βελτιωθεί η επικοινωνία. Ακουσε προσεκτικά τα κριτικά σχόλια , ξεκαθάρισε την ερμηνεία που τους δίνεις και αγνόησε πληροφορίες που είναι χειριστικές.Παράδειγμα : «Λοιπόν πιστεύεις ότι δεν ενδιαφέρομαι; Με ποιόν τρόπο σου έδειξα κάτι τέτοιο;»
Αφοπλισμός. Αγνόησε το περιεχόμενο του θυμού κάποιου και ανάβαλλε περαιτέρω συζητήσεις μέχρι να ηρεμήσει. «Βλέπω ότι είσαι πολύ ταραγμένος τώρα. Ας το συζητήσουμε λίγο αργότερα το βράδυ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου